Pırasa

Pırasa

Kış mevsiminde sofralarımıza sık sık konuk olan pırasa sarımsak-giller familyasından bir sebze. Botanik dilinde "Allium porrum" olarak anılan pırasa, daha ziyade Akdeniz iklimine özgü bir sebzedir. Çok keskin olmamakla birlikte kokusu soğanı andıran, soğuğa dayanıklı bir bitki olan pırasanın, pek çok ülkede tarımı yapılıyor. Anayurdu Orta ve Doğu Akdeniz ile Yakındoğu olarak kabul edilen pırasanın yetiştirilmeye başlanması oldukça eskilere dayanıyor. Firavun mezarlarında yapılan kazılarda elde edilen bulgulara göre pırasanın Mısırlılar tarafından da kullanıldığı ortaya çıkmış. Avrupa'ya ise Romalılar tarafından yayıldığı sanılıyor. Firavunlar'ın yaşadığı dönemde, Mısır ve Roma'da çok popüler olan pırasa çorbası, bir söylentiye göre Neron'un sofrasından hiç eksik olmazmış, çünkü Romalılar'da, sesin korunması için pırasa çorbasının çok iyi geldiği inancı varmış. Ayrıca Ganiler de bu sebzeyi uzun seneler kendi simgeleri olarak kabul etmişler.
Pırasa bir kış sebzesi olarak bilinse de, yazın da sonbahara dek bulunuyor. Ancak kış mevsiminde tüketilen pırasanın daha bir lezzetii olduğu biliniyor. Yaz ve kış aylarında yenilmek üzere ilkbahar ve sonbaharda ekilen pırasa, iki yıllık bir tarım bitkisidir. İlk yıl, birbiri içinden çıkan uzun ve ince yapraklar gelişir. Yaprakları sapsızdır ve km biçimindeki geniş tabanları üst üste binerek eüi bir sap ya da kın gövde oluşturur. Bazı çeşitlerde gövdenin tabanı şişkinleşerek bir soğancık meydana gelir. Pırasa iki yıllık bir bitM olmakla birlikte, tohumluk yetiştirilenler dışında birinci yılın sonunda hasat edilir. Serin iklimli yerleri sever; en iyi gelişmeyi nemli, humuslu ve tınlı topraklarda gösterir. Soğan kısmı çok uzun ve gömlekli olan bu sebzenin başlıca iki çeşidi bulunur. Açık renkli yumuşak yapraklara sahip olan birinci çeşit soğuğa dayanıklı değildir; buna karşılık koyu yeşil renkli, sert yapraklarıyla ayırt edilen diğer çeşidi soğuğa oldukça dayanıklıdır. Türkiye'de, yenilen sap kısmı 40-50 cm uzunluğa ulaşan kamış pırasası ve yeşil kısmı beyazından fazla olan kara pırasa olarak iki çeşit yetiştiriliyor. Özellikle İstanbul, Ankara, Bursa ve İzmir'de yetiştirilen kamış pırasası en lezzetli ve verimli olan türdür.
Ülkemizde pırasayla yapılan yemekler çok çeşitlidir. Başta zeytinyağlısı olmak üzere etli yemeği de çok sevilir. Ayrıca dolması ve böreği de yapılır. Sebze çorbalarında da kullanılan pırasa sağlık açısından da oldukça yararlı sebzelerden. İdrar söktürücü özelliği, hafif oluşu, kolesterol içermemesi, kalsiyum ve potasyum açısından zengin oluşu, posasının çokluğu nedeniyle çok besleyici ve faydalı olduğu söylenebilir. Özellikle çocukların yüzlerini buruşturarak karşıladıkları bu sebzeyi bol miktarda tüketmesi önerilir. Pırasayı çocuklara sevdirmenin yolu ise değişik tarifleri denemekten geçiyor.